تاریخینگ دیر مینگ عصرلر ایچـره پنهـان اۉزبېگیـم

سینگه تینگـداش پامیر و آق- ساچ تـیـانشـان، اۉزبېگیم

سۉیله سین افـراسیاب و سۉیلـه سـیـن اورخون خـطـی

کـۉهنه تـاریـخ شـاده سیده بـیـتـتـه مرجان، اۉزبېگـیم

 هوشنگ قویاش پیگیر: تیارله گن کیش

اوزبـیـک خـلـقـی، مـیـنـگ یـیـل لـه ب تـاریـخـیـده اوز عـرف و عـادت لـریـنی گـیـنـگـه یـتـیـریـب، کـتـتـه بـایـلـیـک گـه ایـگـه بـولـگـن. اولـوســمـیـز، بـولـگـه ده گـی خـلـق لـر بـیـلـن قـایـنـه شــیـب، اوز بـای کـلـتـوریـنـی بـاشــقـه لـرگـه هـم ســوغـه بـیـرگـن. چـیـگـره ده گـی کـلـتـورلـرنـیـنـگ تـاثـیـری آســتـیـگـه هـم قـالـگـن. عـرف و عـادت لـریـمـیـز تـوغـریـســـیـده کـتـابـلـر یـاز ســـَک بـیـلـه آز. بـای خـلـقـمـیـزنـیـنـگ بـای بـارلـیـک لـریـنـی قـیـســـقـه بـیـربـیـچـیـمـده تـولـیـق بـیـرشـــکـلـده بـیـان قـیـلـیـش امـکــانـســــیـز.

اؤزبیک تیلی آلتای تیللر عایله سی نینگ تورکی تیللر تورکومیگه کیره دی.

اؤزبیک ادبی تیلی تاریخی قوییده گی دورلرنی اؤز ایچیگه آله دی:

میلاد دن آلدین گی دورلردن تا  10 نچی عصرلرگه چه بؤلگن دور. بو دور ده گی تیل فن ده قدیمگی تورکی تیل دیب یوریتیله دی. قدیم گی خلق آغزه کی ایجادی نمونه لری، اؤرخون-اِنه سای یادگار لیک لری(6-7 عصرلر) شو تیل ده یره تیل گن.

10-14 نچی عصرلرده عمل ده بؤلگن تیل اسکی تورکی تیل دیب اَتهله دی. محمود کاشغری نینگ "دیوان لغات التورک" ( تورک تیللری دیوانی)، یوسف خاص حاجب "قوتدغو بیلیگ" ( سعادت گه یوللاوچی بیلیم )، احمد یوگنهکی نینگ "هیبت الحقایق" ( حقیقت لر ارمغانی)، خوارزمی نینگ  "محبت نامه"، ربغوزی نینگ "قصه ربغوزی" اثرلری شو تیل ده یره تیلگن.

15 نچی عصردن 19 نچی عصرنینگ ایککینچی یریمیگه چه قؤللنگن تیل اسکی اؤزبیک ادبی تیلی دیب ناملنگن. عطایی، سککاکی، سیفی سرایی، لطفی، علیشیر نوایی، بابر، مشرب، توردی، مخمور، گلخانی، مقیمی، فورقت، ذوقی و باشقه کوپلب ایجادکار لرنینگ اثرلری شو تیلده یره تیلگن.

19 نچی عصر نینگ ایککینچی یریمیدن حاضر گی دور گه چه ایشلتیب کیله یاتگن تیلیمیز حاضر گی اؤزبیک ادبی تیلی دیب اَتهله دی. حاضر گی کونگه چه یره تیلگن برچه اثرلر حاضرگی اؤزبیک ادبی تیلی نینگ نمونه لری حساب لنه دی.

اسکی اؤزبیک تیل نینگ رواجی بویوک علیشیر نوایی نینگ نامی بیلن باغلیق دیر. او اسکی اؤزبیک تیل نینگ کِنگ امکانیت لریدن فایده لنگن حالده عجایب اثرلر یرهتیب گنه قالمسدن، بو تیلنی علمی جهت دن چوقور تدقیق قیلوچی "محکمه اللغتین" ناملی یریک علمی اثرهم یازدی و اونده اؤزبیک تیلی نینگ باشقه تیللردن هیچ کم ایمس لیگینی ایشانرلر مثالی بیلن اثبات لب بیردی.